de Bye Mikołaj (właściwie Bije), pełnił zdaje się od początków panowania Władysława IV funkcje rezydenta polskiego przy Stanach Zjednoczonych Niderlandów. W r. 1638 usiłował de B. usposobić przychylnie Stany do sprawy ceł pruskich oraz przeszkodzić nawiązaniu kontaktu między miastem Gdańskiem a Stanami w tej sprawie. W lecie t. r. przybył do Polski, by zreferować królowi stanowisko rządu holenderskiego, po czym z listami królewskimi i nowymi zleceniami wrócił do Holandii. Następne lata bawił de B. zdaje się nieprzerwanie w Holandii, jedynie w r. 1645 udał się do Kopenhagi, by zaprosić Chrystiana IV na ślub Władysława z Ludwiką Marią. Pod koniec panowania Władysława przestano de B-mu wypłacać pensję. Zapewne też w związku z tym zjawił się w r. 1648 w Polsce. Jan Kazimierz nie wypłacił mu żądanej przez niego sumy 26.000 złp., ale utrzymał go w charakterze rezydenta w Holandii, obiecując mu płacić rocznie 500 talarów. Wracając do Holandii, wstąpił de B. po drodze do Danii, by zawiadomić króla Fryderyka III o wyborze Jana Kazimierza. W r. 1654 przybył ponownie do Polski, przywożąc propozycje Stanów Zjednoczonych zawarcia przymierza między Stanami a Polską w celu wystawienia wspólnymi siłami floty dla obrony wolności Bałtyku. W związku zapewne z tymi planami bawił de B. w tym roku w Danii i Anglii. Projekt ten jak wiadomo nie doczekał się realizacji. W czasie wojny północnej de B. dokładał starań, by zapobiec przymierzu między Niderlandami a Szwecją. W r. 1656 za jego staraniem został zawarty traktat między Stanami a Gdańskiem, nie ratyfikowany zresztą przez króla. Starania de B., by doprowadzić do sojuszu polsko-holenderskiego w l. 1657–58, nie wydały rezultatu. W r. 1658 choroba zmusiła go do wyjazdu do kąpiel. Po powrocie 1659 usiłował, zresztą bezskutecznie, przeciwdziałać tzw. »koncertowi haskiemu«, niekorzystnemu dla Polski i jej aliantów. Większym powodzeniem cieszyły się jego starania, by rząd Stanów wysłał pośredników pokojowych do Polski. Pod koniec wojny północnej wobec niewypłacenia mu przez rząd polski pensji począł de B. dotkliwie odczuwać brak pieniędzy. Naciskany przez wierzycieli, wybrał się wiosną 1660 do Polski w celu wydostania należnych mu pieniędzy. Król przyznał mu w istocie 10.000 talarów, wobec jednak pustki w skarbie dał mu asygnację na komorę celną w Gdańsku. De B. udał się więc do Gdańska, mimo jednak starań i 2-miesięcznego pobytu tamże nie wydostał ani grosza. Zrozpaczony, wrócił do Holandii, gdzie zastał swe dzieci w nędzy a ukochanego drugiego syna na łożu śmierci. W następnych latach, schorowany i nagabywany przez swych wierzycieli, de B. błagał króla ustawicznie o przysłanie mu pieniędzy. Po zaspokojeniu swych wierzycieli gotów był de B. opuścić Holandię i albo przyjąć służbę u innego monarchy albo też przenieść się do Prus, gdzie zdaje się posiadał jakiś mały majątek. Nie mamy jednak żadnego śladu, by Jan Kazimierz spełnił prośby swego rezydenta. Sejm jedynie w r. 1662 zapewne za wstawiennictwem króla przyznał mu tytuł szlachecki z zastrzeżeniem, że nobilitacja ta ma być cofnięta, jeśli de B. nie jest katolikiem. Ostatnia znana nam pełna wezwań o litość relacja de B. pochodzi z maja 1663.
Nie był de B. dyplomatą na większą skalę. Na dworze Jana Kazimierza miano o nim niezbyt wielkie mniemanie, a nawet w czasie wojny północnej podejrzewano go o sprzyjanie Szwedom. Niemniej trzeba przyznać, że w swych relacjach, pisanych po łacinie lub po niemiecku, informował dwór polski dość dokładnie o sytuacji politycznej na zachodzie.
Materiały rękopiśmienne w B. Ord. Kras., Arch. Głównym w Warszawie, Arch. Akt Dawnych w Krakowie, Archiwach Państwowych w Kopenhadze i Gdańsku. Drukowane Urkunden u. Aktenstücke, VI, VII; Dogiel, I 519; Vol. leg. IV 142; Lengnich, Gesch. d. preus. Lande, VI 131; Lettres de Des Noyers, 342, 352; Kubala, Wojna szwedzka, 25, 371, 491; tenże, Wojna duńska; Walewski, Hist. Wyzwol. Rzpltej, I 139, 141; Czołowski, Marynarka w Polsce, 192. Biografia holenderska nie wspomina o de B.
Władysław Czapliński